W Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie 6 kwietnia 2017 r. odbyło się VI Seminarium Skoncentrowane na Osobie Więzi(eń) wyzwaniem. Wydarzenie było częścią III Tygodnia Pracy Socjalnej Instytutu Socjologii UJ w Krakowie, organizowanego w ramach Ogólnopolskiego Tygodnia Pracy Socjalnej PSSPS. Wspólnie z Centrum Readaptacji i Integracji Społecznej Criis, Małopolskim Stowarzyszeniem Probacja, Zakładem Socjologii Stosowanej i Pracy Socjalnej IS UJ oraz Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Krakowie, stworzyliśmy przestrzeń do dyskusji na temat dobrych praktyk penitencjarnych, stanowiących niejednokrotnie Dzieło na rzecz Człowieka-Więźnia. Naszym Gościem był Sylwester Kurowski.
Istotą Seminarium Skoncentrowanego na Osobie jest tradycyjnie spotkanie z Człowiekiem i jego historią. Tym razem po raz pierwszy w centrum znalazła się problematyka doświadczenia pobytu w zakładzie karnym, próby powrotu do życia na wolności i odbudowania relacji w społeczeństwie, znaczenia oddziaływań pomocowych kierowanych do byłych więźniów i ich bliskich, w końcu miejsca pracy socjalnej w systemie penitencjarnym. Dziełem natomiast po raz pierwszy był tomik poezji. Tradycyjnie też zadbaliśmy o pamiątkowe gadżety ze spotkania.
Moderujący spotkanie Hubert Kaszyński (IS UJ, ITiES), Agata Lorek (ITiES), Urszula Stopa (UPJPII) i Magdalena Kiełbasa (UPJPII) podkreślili w słowie wstępnym ogromne znaczenie podjętego tematu dla kształtowania „więziennej pracy socjalnej” odpowiadającej na rzeczywiste potrzeby i oczekiwania osób z doświadczeniem pobytu w zakładzie karnym i ich bliskich. Temat dotychczas niepodejmowany przez ITiES okazał się być silnie związanym z działalnością Stowarzyszenia, co wynika przede wszystkim z konieczności uwzględnienia wymiaru aksjologicznego we wszelkich działaniach pomocowych.
W pierwszej części spotkania reprezentująca Children of Prisoners Europe Claudia Vogg opowiedziała o działalności swojej instytucji. Podkreślała, jak istotnym jest zwrócenie uwagi na fakt, że osadzeni niejednokrotnie mają dzieci, które cierpią z powodu nieobecności rodzica, związanej z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności. Przywołała także kilka dobrych praktyk z krajów europejskich ukazując, że działania ukierunkowane na podtrzymanie i wzmacnianie więzi rodzinnych w tak trudnej sytuacji, są możliwe. Wyzwaniem okazuje się jednakże włączenie nowych rozwiązań do istniejącego już systemu.
Barbara Wilamowska z Małopolskiego Stowarzyszenia Probacja opowiedziała o historii podmiotu, w którym działa, i które współtworzy. Z opowieści wyłonił się obraz szeregu trudności, ja jakie wciąż jeszcze napotykają instytucje, których aktywność ukierunkowana jest na pomoc i wsparcie dla osób uznawanych za marginalizowanych, wykluczonych, niechcianych. Co ważne, bariery wynikają nie tylko z uwarunkowań systemowych, ale także z postaw społecznych – ludzie wciąż bardziej lub mniej otwarcie manifestują swoją niechęć, obawy, wrogość. Obszar pracy z (byłym)więźniem i jego bliskimi okazał się wciąż niezagospodarowanym i wymagającym podjęcia zintensyfikowanych działań ze strony różnych podmiotów pomocowych, edukacyjnych, terapeutycznych, wspierających. Ogromnym wyzwaniem jest także prowadzenie edukacji społecznej ukierunkowanej na zmianę postaw wobec tych, którzy dotychczas spychani byli na margines wspólnotowego życia.
W kolejnej części spotkania Hubert Kaszyński rozmawiał z Sylwestrem Kurowskim (Criis) o jego doświadczeniu pobytu w zakładzie karnym, działaniach podejmowanych na rzecz byłych więźniów, potrzebie zagospodarowania obszaru wsparcia rodzin i bliskich osadzonych. Z rozmowy wyłonił się prosty wniosek: podlegający zmianom obraz człowieka skazanego na karę pozbawienia wolności, powoduje kryzys dotychczas stosowanych metod resocjalizacji. Osoby zajmujące się pracą w zakładach karnych i świadczące pomoc postpenitencjarną, zwracają uwagę na narastającą potrzebę podmiotowego traktowania osadzonych zgodnie z założeniem – nie ważne jak żyłeś dotychczas, ważne jak chcesz spędzić resztę życia. Na tej właśnie idei opierać się powinny wszelkie działania o charakterze pomocowym. Sylwester opowiedział także krótko o miejscu twórczości w swoim życiu. Jest bowiem autorem tomiku poezji Marazm. Uczestnicy Seminarium podczas przerwy tradycyjnie mieli okazję zakupić tomik i dostać oryginalną dedykację od Autora.
Głos w dyskusji zabrali także zaproszeni paneliści: dr Lidia Ippoldt (ITiES, Biblioteka Pedagogiczna w Skawinie), Roksana Kociołek (ITiES), Beata Sierocka (Centrum Profilaktyki i Edukacji Społecznej PARASOL). Podczas debaty uczestnicy Seminarium podjęli próbę odpowiedzi na pytania: Jak rzeczywiście wygląda praca z osobami odbywającymi karę pozbawienia wolności? Na jakie wsparcie – i czy w ogóle – liczyć mogą ich bliscy? Czy w Polskim systemie penitencjarnym jest miejsce na nowoczesną pracę penitencjarną opartą na założeniach pracy socjalnej i resocjalizacji? W jaki sposób praca socjalna przedostaje się przez mury zakładów karnych?
Serdecznie dziękujemy wszystkim Uczestnikom za przybycie i aktywny udział w VI Seminarium. Szczególne podziękowania składamy na ręce Sylwestra Kurowskiego za jego obecność i podzielenie się opowieścią o swoim doświadczeniu.
