Niezwykłe wydarzenie współorganizowane przez Instytut Terapii i Edukacji Społecznej odbyło się 22 czerwca 2017 r., w przeddzień 75. rocznicy zagłady pacjentów Zakładu dla Nerwowo i Umysłowo Chorych w Kobierzynie pod Krakowem, na terenie Szpitala. Już po raz kolejny zaprosiliśmy na Spacer aksjologiczny upamiętniający trudne wydarzenia z czerwca 1942 roku.
Spotkanie rozpoczęło się w zabytkowym gmachu teatru, gdzie w dniu zagłady zgromadzono personel szpitala, któremu kategorycznie zakazano świadczyć o wydarzeniach, których byli świadkami lub o których słyszeli. Zgromadzonych powitał pan Maciej Bóbr – rzecznik prasowy Szpitala Specjalistycznego im. Dr. Józefa Babińskiego w Krakowie. Przytaczając fragment wiersza Andrzeja Bursy pt. Likwidacja zakładu dla umysłowo chorych w Kobierzynie przez Niemców, w emocjonalny sposób wprowadził uczestników spotkania w problematykę wydarzenia. Podkreślił również ogromną wartość inicjatyw, których celem jest edukowanie o historii II wojny światowej i uwrażliwianie na obecność osób chorujących w społeczeństwie oraz – pośrednio – promocja zdrowia psychicznego.
Dzięki obecności dr Łukasza Cichockiego reprezentującego Polsko-Niemieckie Towarzystwo Zdrowia Psychicznego Spacer wzbogacony został o ważną refleksję nad odpowiedzialnością za ludzi chorujących psychicznie. W tej części głos zabrali także byli pacjenci kobierzyńskiego szpitala oraz uczestnicy Warsztatów Terapii Zajęciowej. Jeden z nich podzielił się ze zgromadzonymi swoją historią zaznaczając, że wprawdzie choroby psychicznej nie widać „na pierwszy rzut oka”, ale bardzo mocno wpływa ona na codzienne funkcjonowanie osoby chorującej i jej bliskich. Stąd tak ważnym jest właśnie podejmowanie różnorodnych działań edukacyjnych adekwatnych do możliwości i oczekiwań różnych grup odbiorców. Podczas dyskusji podkreślono, jak wiele zmian dokonało się w ostatnich latach w polskiej psychiatrii i jak mocno zmienił się sam Szpital im. Dr. Babińskiego.
Główną częścią wydarzenia był Spacer aksjologiczny miejscami pamięci, którego przewodnikami byli członkowie ITiES Magdalena Piekarczyk, Olga Maciejewska, Hubert Kaszyński oraz zaprzyjaźniona z nami Karolina Rożniatowska – studentka socjologii w IS UJ, bardzo mocno zaangażowana w realizację projektu edukacji aksjologicznej w Kobierzynie. Zadaniem przewodników Spaceru jest każdorazowo przekazywanie jego uczestnikom nie tyle samej wiedzy o wydarzeniach sprzed 75 lat, ile pewnego uczuciowego stanu wywołanego poznawaniem okupacyjnej historii pacjentów i Szpitala poprzez kontakt z konkretnymi miejscami i postaciami. Spacer tradycyjnie już przybrał postać historycznej i bardzo refleksyjnej wędrówki miejscami pamięci.
Ważnym punktem na trasie Spaceru był kościół p.w. Matki Bożej Częstochowskiej – secesyjna kaplica, która była pierwszym oddanym obiektem kobierzyńskiego szpitala. W pięknych wnętrzach członkini ITiES Justyna Berlińska podzieliła się ze zgromadzonymi kilkoma słowami refleksji nad znaczeniem duchowości w życiu osób chorujących psychicznie, pacjentów szpitala. Wspominając historię kaplicy podkreśliła, jak ogromną rolę odgrywała ona i nadal odgrywa w procesie zdrowienia tych, którzy doświadczają trudności natury emocjonalnej i psychicznej. Pozostaje miejscem skupienia, refleksji, przemyśleń, ale i wytchnienia od szpitalnej codzienności.
Z kaplicy uczestnicy Spaceru razem udali się pod Pomnik upamiętniający ofiary eksterminacji Pacjentów Zakładu dla Umysłowo i Nerwowo Chorych w Kobierzynie. „Pamięci pacjentek i pacjentów, którzy zostali zamordowani przez Niemców 23/24 czerwca 1942 i mieli zostać bezimienni” – taki napis, w języku polskim i niemieckim, widnieje na pomniku, na którym wypisano imiona i nazwiska pacjentów wywiezionych do Obozu Koncentracyjnego w Auschwitz i straconych na terenie szpitala. Uczestnicy Spaceru złożyli kwiaty i zapalili symboliczny znicz ku pamięci ofiar.
To zdecydowanie unikatowe przedsięwzięcie zgromadziło liczne grono uczestników – studentów, młodzieży z Liceum Ogólnokształcącego im. Świętej Rodziny z Nazaretu oraz Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie, zainteresowanych historią i problematyką zdrowia psychicznego, uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej Szpitala Specjalistycznego im. Dr. Józefa Babińskiego w Krakowie. Dla wielu z nich była to pierwsza sposobność wizyty na terenie szpitala, jak również możliwość swobodnej twórczej rozmowy o życiowych trudnościach osób chorujących psychicznie.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom Spaceru za udział w tym niezwykłym spotkaniu.
