Wokół eugeniki XX wieku – Jak mówić o Zagładzie? Refleksja nad metodami edukacji społecznej w obszarze problematyki zagłady „życia niewartego życia”
Tegoroczny Tydzień Pracy Socjalnej w Krakowie stworzył przestrzeń do spotkania wokół trudnej problematyki historii eugeniki XX wieku. Zorganizowany w środę 5 kwietnia 2017 r. przez Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i Instytut Terapii i Edukacji Społecznej – Stowarzyszenie we współpracy z Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Krakowie i Biblioteką Pedagogiczną w Skawinie pod hasłem Wokół eugeniki XX wieku – Jak mówić o Zagładzie? Refleksja nad metodami edukacji społecznej w obszarze problematyki zagłady „życia niewartego życia” warsztat, koncentrował się wokół zagadnienia metod edukacji, za pośrednictwem których przekazywać można w sposób przystępny i zrozumiały wiedzę o Zagładzie.
Spotkanie moderowali Hubert Kaszyński i Olga Maciejewska. Głos w dyskusji panelowej zabrali studenci Instytutu Socjologii UJ: Weronika Bączyńska, Joanna Ciągło, Michał Gajewski, Anna Ocimek, Magdalena Piekarczyk, Karolina Rożniatowska, i Liliana Zarychta. Studenci ci uczestniczą w bieżącym roku akademickim w kursie Przygotowanie i realizacja projektów edukacji społecznej. Wokół eugeniki XX wieku, który umożliwia zespołowe doświadczenie projektowania i realizacji działań edukacyjnych skupionych wokół historii dwudziestowiecznej eugeniki, która odcisnęła swoje znaczące piętno w przestrzeni symbolicznej i materialnej Krakowa.
Inspiracją wspólnej pracy i przygotowania spotkania stała się wystawa pt. Zabijanie z przekonania, której autorem i kuratorem jest Michael Gollnow – dyplomowany pracownik socjalny, specjalista klinicznej pracy socjalnej aktywnie działający na rzecz osób chorujących psychicznie, Członek Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Zdrowia Psychicznego. Uroczysty wernisaż wystawy odbył się dzień wcześniej – 4 kwietnia 2017 r. w murach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie, otwarcie wystawy relacjonowała TVP Kraków.
W swych wypowiedziach studenci podzielili się z uczestnikami spotkania własnymi bardzo refleksyjnymi przemyśleniami dotyczącymi trudnej historii zbrodni nazistowskich podczas II wojny światowej oraz doświadczenia traumy i lęku. Refleksje studentów rozpoczęły bardzo żywą dyskusję na temat Holocaustu oraz obecnych konfliktów zbrojnych, które toczą się na naszych oczach w różnych częściach świata. Za niezbędny element wszelkich działań edukacyjnych uznano pokazanie, że podczas wojny ginęli nie zupełnie obcy i bezimienni, ale osoby z własną historią i własną twarzą. Uczestnicy spotkania wspólnie poszukiwali odpowiedzi na pytanie, jak nie zapomnieć i co zrobić, by nie dopuścić do powtórzenia się historii. Otwartym pozostało pytanie, czy zapobieżenie takiemu powtórzeniu jest w ogóle możliwe w realiach współczesności.
W spotkaniu wziął udział także Michael Gollnow. Podsumowując prezentację studentów podkreślił swoje wielkie uznanie dla ich trudu i sposobu, w jakie zaprezentowali stworzone przez niego prace. Michael wyraźnie wzruszony zaznaczył, że taka aktywność młodych ludzi jest dla niego największym komplementem. Po raz pierwszy bowiem wystawa Zabijanie z przekonania została w sposób refleksyjny i bardzo dojrzały „ożywiona”.
W drugiej części spotkania dr Lidia Ippoldt reprezentująca ITiES oraz Bibliotekę Pedagogiczną w Skawinie, podczas wykładu Dziecko i wojna podjęła problematykę lektur przeznaczonych dla dzieci i młodzieży, które poruszają tematykę wojny i Zagłady. Istotne miejsce w wypowiedzi dr Ippoldt zajęła prezentacja bajek skierowanych do najmłodszych odbiorców. Punktem skupienia dyskusji zainicjowanej wykładem było pytanie, czy w ogóle – a jeśli tak, to w jaki sposób – pracować z młodymi ludźmi nad historią wojny i nazistowskiej eugeniki. Odpowiedź była jednoznaczna – z dziećmi należy rozmawiać o tak trudnych tematach. Co ważne jednak, odbywać się to powinno w sposób otwarty i szczery, ale dostosowany do wieku odbiorcy. Doskonałym narzędziem edukacji są właśnie książki. Sama forma dzieł, jako książek kolorowych, bogato i barwnie ilustrowanych, przyciąga uwagę młodego człowieka i przyczynia się bez wątpienia do ułatwienia przekazu.
Spotkanie stworzyło jego uczestnikom możliwość udziału w doświadczeniu wyjątkowym. Dzięki tak bliskiemu spotkaniu z dziełami poruszającymi trudną tematykę nazistowskich zbrodni eugenicznych, możliwe było zdobycie wiedzy na temat historii II wojny światowej, ale przede wszystkim zmierzenie się z wyzwaniem, jakim jest zrozumienie trudności związanych z mówieniem o niej. Spotkanie ukazało, jak niezwykle istotne jest poszukiwanie metod edukacji społecznej, które umożliwiałyby pogłębioną refleksję nad problematyką zagłady „życia niewartego życia”.
Wszystkim osobom uczestniczącym w spotkaniu serdecznie dziękujemy!
