Na zaproszenie Koła Psychologii Klinicznej i Psychoterapii APSI 23 maja 2016 roku członkowie Instytutu Terapii i Edukacji Społecznej uczestniczyli aktywnie po raz drugi w kolejnej edycji Konferencji „Człowiek w środowisku”. Nasze Stowarzyszenie było w tym roku Partnerem wydarzenia.
Tematem wspólnej refleksji uczestników było zapobieganie stygmatyzacji osób z zaburzeniami psychicznymi. Wszystkie wystąpienia prelegentów były pełne ciekawych spostrzeżeń, inspiracji czy „relacji z” podejmowanych działań na rzecz łamania stereotypów dotyczących chorób psychicznych. O sztuce „Zabić kruka” realizowanej przez ITiES w ramach V Seminarium Skoncentrowanego na Osobie opowiedziała autorka Agata Stępnik.
Warsztat Człowiek jako stereotypowy czytnik kodu kreskowego choroby psychicznej przeprowadziły Anna Janowiec i Roksana Kociołek. Warsztat skoncentrowany był wokół pierwszego spotkania/kontaktu człowieka znajdującego się w kryzysie i osoby podejmującej z nim rozmowę. Wraz z uczestnikami szczególną refleksją objęliśmy relację jako warunek wyjściowy i konieczny do podjęcia dalszej współpracy oraz sposoby jej nawiązywania w różnych kontekstach sytuacyjnych (np. problemy wychowawcze, żałoba, rozwód, próba samobójcza, przemoc). Przedyskutowaliśmy element wzmocnienia osoby jako istotną wartość w pierwszym kontakcie. Omówiliśmy również stereotypowe uprzedzenia między innymi na podstawie „książek z pierwszej ręki” (napisane przez osoby z doświadczeniem kryzysu) stanowiących cenne źródło sposobów łamania stereotypów wokół chorób psychicznych. Wspólnie zastanowiliśmy się jak należałoby prawidłowo „czytać kod kreskowy choroby psychicznej”.
Na zakończenie Konferencji wystawiona została sztuka „Zabić kruka”, a zagrał ją oryginalny skład: Agata Stępnik, Olga Maciejewska, Marta Grajcarek i Magdalena Piekarczyk. Na skrzypcach na żywo zagrała autorka muzyki do sztuki – Iwona Łydek.
KILKA REFLEKSJI O ZAKOŃCZENIU KONFERENCJI…
Karteczka jest jak etykietka. Potrafi przylepić się do człowieka na bardzo długi czas. Często to my dajemy ją w prezencie drugiemu człowiekowi. Kategoryzujemy i umieszczamy w więzieniu tego jednego określenia. Mała rzecz, a potrafi sprawić ogromna przykrość.
W przypadku Bohatera sztuki „Zabić kruka” tą karteczką była diagnoza, a konkretnie słowo „PSYCHOL” umieszczone na czole. Jednak często to właśnie diagnoza, która nie jest widoczna przylepia się do naszego życia. Snuje się za nami gdziekolwiek idziemy. Poprzez sztukę staramy się pokazać jak bardzo jest to krzywdzące dla człowieka. Edukacja polega na tym, aby ludzie sami dostrzegli, że to nie pomaga Bohaterowi, a wręcz wpędza go z powrotem w przeszłość. Zabicie Kruka schodzi na drugi plan, bo jak tu cieszyć się zdrowiem kiedy inni uważają Cię za chorego i nieobliczalnego? Bohater otrzymuję na wyjściu ze szpitala od lekarzy karteczkę z napisem „PSYCHOL”. Nie jest to miłe, ani prawdziwe. Jednak wychodzi on naznaczony.
Po odegraniu sztuki podczas Konferencji „Człowiek w środowisku. Kryzys psychiczny – od stereotypu do osoby” poprosiłyśmy osoby zgromadzone na sali, aby pomyślały o tym jaką one chciałyby „dać” Bohaterowi karteczkę zamiast tej, którą dostał. Chciałyśmy poprzez to wyzwolić w uczestnikach Konferencji myślenie o osobach chorujących psychicznie jako o normalnych ludziach. Karteczki te przede wszystkim miały służyć jako wymazanie oraz zastąpienie tej, którą otrzymał Bohater. Poczucie empatii i powiązania z nim. Postawienia siebie w tej sytuacji i tego co chciałoby się otrzymać od ludzi.
Zamieszone wypowiedzi wskazują na to, iż istotnie edukacja społeczna poprzez sztukę stanowi mocne źródło przekazu. Niektóre sformułowania bardzo pozytywnie nas zaskoczyły i pokazały nam, że nasza praca ma sens. Czytanie poszczególnych kartek sprawiało nam radość oraz pobudzało do refleksji. Owszem pojawiło się kilka takich, które budziły nasze wątpliwości oraz smuciły. Jednakże w ogólnym rozrachunku zdecydowanie przeważają pozytywne, ciepłe słowa. Daje to światło oraz nadzieję na zmianę myślenia o osobach chorujących psychicznie oraz o przełamywaniu stereotypów. Istotne jest również to, iż nie było wiele czasu na zastanowienie. Sztuka mocno zadziałała na odbiorców.
Kartka z napisem „CZŁOWIEK” była dla nas najlepszym obrazem tego, jak powinniśmy określać każdego bez względu na chorobę czy inne rzeczy. Etykietki stanowią początek drogi ku zamknięciu. Na 52 odpowiedzi, aż 6 kartek było ze słowem „CZŁOWIEK”. Dało nam to satysfakcję z tego jak osoby na sali postrzegały Bohatera tej sztuki. Przedstawiony był jako osoba dotknięta chorobą psychiczną. Jednak zgromadzeni na Konferencji ludzie dostrzegli w nim zdrowego człowieka. Pojawiały się na zebranych przez nas kartkach życzenia, podziękowania, słowa otuchy oraz stwierdzenia jak zobaczyli Bohatera. Najpiękniejszym sformułowaniem jest „JESTEM WARTOŚCIOWĄ OSOBĄ”. Istotnie tak jest. Dostrzeżenie w drugim człowieku jego wartości stanowi klucz do wszystkiego.
Każda z tych wypowiedzi pokazuje różne wymiary patrzenia na osoby chorujące psychicznie. Bywają stereotypowe, co widać w niektórych wypowiedziach. Ciężko jest zmienić coś co utarło się już w społeczeństwie. Jednakże mocno wybrzmiewa z nich nadzieja na zmianę w tym jak patrzymy na osoby chorujące. Wystarczy zostawić przeszłość, a skupić się na tym co jest tu i teraz. Wtedy dostrzeżemy w każdym wartościowego człowieka. Myślę, że warto zastanowić się nad każdą z tych karteczek z osobna i zobaczyć jak my osobiście postrzegamy osoby chorujące, które znajdują się w naszym otoczeniu bądź, które sami znamy. Czy aż tak różni się to jak my je określamy od tego jak zrobili to uczestnicy Konferencji? Sprawdźcie sami !
Dziękujemy Organizatorom za zaproszenie i kolejne inspiracje!
